In deze rubriek duiken we wat dieper in hout(bouw)
door een expert of materiaal ‘in de houtgreep’ te nemen.
De naam ‘Holland’ stamt af van het woord ‘houtland’. En al eeuwen terug stimuleerden we de houten huizenbouw. Totdat we ergens in de jaren zestig hout links lieten liggen en Holland meer Betonland werd. Paul van den Heuvel, directeur van Centrum Hout, pleit opnieuw voor stimulering van houtgebruik.
Paul, voordat we aankomen bij het hoe, eerst even: waarom moet houtgebruik volgens jou meer gestimuleerd worden?
“We moeten van een lineaire- naar een circulaire economie om de vele milieu-uitdagingen het hoofd te kunnen bieden. De manier waarop er decennialang werd gebouwd is niet langer houdbaar. Het moet anders en duurzamer. Het gebruik van hernieuwbare biobased grondstoffen is daarbij voor alle bouwsectoren essentieel. De houtsector heeft de afgelopen dertig jaar – met succes – zwaar ingezet op grondstoffen uit duurzaam beheerde bronnen, daarnaast is er ruim aandacht voor de mogelijkheden van hoogwaardige recycling. En tegenwoordig kunnen we met dat hout alle soorten gebouwen in recordtijden produceren.
Kortom het verdergaand stimuleren van het gebruik van duurzaam hout is een essentiële stap naar een meer duurzame en milieuvriendelijke toekomst, juist voor de bouwsector.”
Zijn we dan al zover dat al het hout voor de bouw 100% uit duurzaam beheerde bossen komt?
“Inmiddels is meer dan 90% van het hout dat in de bouw wordt toegepast afkomstig uit een duurzaam beheerd bos, – FSC en/of PEFC gecertificeerd – oftewel, een bos dat bos blijft. Door te kiezen voor hout uit zulke bronnen, helpen we bossen te beschermen, klimaatverandering te verminderen en lokale gemeenschappen te ondersteunen. Met name dat laatste geeft aan dat het gebruik van duurzaam hout in de bouw niet alleen een milieukeuze is, maar ook een maatschappelijke. Het ondersteunt lokale gemeenschappen die afhankelijk zijn van bossen voor hun levensonderhoud, door banen en inkomsten te bieden. Door duurzame houtpraktijken te stimuleren, dragen we bij aan de sociaaleconomische ontwikkeling van deze gemeenschappen. Het biedt economische mogelijkheden en bevordert het sociaal welzijn.”
Dan de vraag hoe jij dat stimuleren van houtgebruik in de bouw voor je ziet?
“Wat mij betreft doen we dat op drie manieren.
Als eerste: het vergroten van bewustwording. Het publiek informeren over de milieuvoordelen van hout is van cruciaal belang, want er bestaan vele misvattingen en er is nog veel onwetendheid. Door de hernieuwbare aard, lage koolstofvoetafdruk en het vermogen om koolstofdioxide op te slaan te benadrukken, kunnen we individuen en bedrijven aanmoedigen om hout te kiezen boven andere materialen. Centrum Hout heeft daartoe de campagne ‘Hout. Natuurlijk van Nu!’ ontwikkeld, waar we zwaar op inzetten.
Ten tweede: investeren in onderzoek en ontwikkeling (R&D). Het ondersteunen van R&D in op houtgebaseerde technologieën, kan leiden tot innovatieve toepassingen en verbeterde kwaliteit. Samenwerking tussen wetenschappers, ingenieurs en architecten kan baanbrekende ontdekkingen bevorderen op het gebied van houttechniek, waardoor nieuwe mogelijkheden ontstaan voor de bouw-, meubel- en andere sectoren. Alle aspecten van de biobased economie dienen dan ook in de curricula van MBO’s, HBO’s en TU’s te worden opgenomen zodat studenten kunnen worden opgeleid om in de biobased economie aan de slag te gaan. De VVNH ondersteunt de leerstoel houtconstructies van de TU Delft.
En als laatste: beleidsondersteuning. Overheden moeten beleid en stimuleringsmaatregelen introduceren die het gebruik van biobased grondstoffen bevorderen. Dit kan onder meer fiscale voordelen, subsidies of regelgevingswijzigingen omvatten om duurzame biobased grondstofproductie te bevorderen en bedrijven aan te moedigen om houtgebaseerde oplossingen toe te passen. Inmiddels zijn er de nodige regionale en landelijke akkoorden gesloten om biobased bouwen te stimuleren. Wij nemen daar als Centrum Hout actief aan deel.”
Foto: Houten spiraaltrap (Groningen).
"Biobased bouwen is een nieuwe term voor iets dat onze sector als sinds jaar en dag doet."
Centrum Hout en de revolutie
De koepelorganisatie stimuleert het houtgebruik uiteraard ook zelf.
Door o.a. actief te communiceren over de mogelijkheden van hout en houtproducten door middel van bijvoorbeeld de campagne ‘Hout. Natuurlijk van Nu.’, waarmee ze in 2019 de slogan ‘Welkom in de nieuwe houten eeuw’ introduceerde.
Maar daarnaast door actief zitting te hebben in alle relevante normcommissies, commissies binnen het VNO-NCW en MKB-Nederland, en door de collega’s in de bouwketen – maar ook de politiek – goed op de hoogte te houden van de relevante innovaties en ontwikkelingen.
Wat zijn eigenlijk de geluiden in jullie achterban over de ‘biobased bouwen’ ontwikkeling?
“Die zijn zeer positief, tegelijkertijd wordt het gezien als een nieuwe term voor iets dat onze sector als sinds jaar en dag doet.
Maar we snappen ook wel dat het voortkomt uit een transitie naar het gebruik van een bouwmateriaal, dat de bouwsector door de komst van vele nieuwe bouwmaterialen in het verleden, eigenlijk opnieuw grootschalig in de bouw aan het herontdekken is. De slogan ‘Welkom in de nieuwe houten eeuw’ van onze Hout. Natuurlijk van Nu! campagne is dan ook niet voor niets zo gekozen.”
Toch wordt er wel gesproken over een aanstaande houtbouwrevolutie. Heb jij vanuit Centrum Hout ook dat idee? En waarom (niet)?
“Ja, dat idee hebben wij zeker. Het is evident – en dat is ook in het rijksbeleid vastgelegd – dat we moeten omschakelen naar een circulaire- en dus ook meer biobased economie. Voor biobased bouwen is hout letterlijk en figuurlijk de drager. De mooie houtbouwprojecten volgen elkaar in hoog tempo op. Dat het met de grote woningbouwopgave nog niet zo’n vaart loopt als dat we graag zouden zien heeft alles te maken met de huidige marktontwikkelingen en het gegeven dat de traditionele bouwketen er nog niet aan is gewend en nog echt moet omschakelen.”
Zit daar dan de kern van die ‘revolutie’ in, volgens jou?
“De echte revolutie is dat de traditionele bouwketen zich weer iets moet aanleren dat we door de komst van de vele ‘nieuwe’ bouwmaterialen de afgelopen eeuw zijn verleerd, namelijk bouwen met hout en andere biobased materialen. Daarnaast schalen de houtbouwers binnen de NBvT op en stemmen ze hun productiemogelijkheden en -capaciteit af op de toenemende, maar ook veranderende vraag vanuit de markt.”
Kunnen we daarmee zeggen dat we in Holland ‘houtland’ de inhaalslag aan het maken zijn? Of kijken we toch eerst het blad uit de boom?
“Nee, we wachten niet af en willen zeker de inhaalslag maken naar een veel groter marktaandeel hout in de bouw. Hoe snel het gaat zullen de cijfers van Buildsight uitwijzen. Echter, hoewel veel lichten op groen staan wordt ook onze sector met de bekende (woning-)bouwperikelen geconfronteerd. Daarentegen is houtbouw door de prefabricage en het lichter benodigde materieel zeer geschikt voor stikstofgevoelige woningbouwlocaties en dat dragen we ook actief uit.”
Maar stel: de vraag naar houtbouw neemt daadwerkelijk een vlucht, is de keten dan überhaupt wel klaar voor de houtbouwrevolutie? Wat zijn de grootste knelpunten volgens jou?
“Op de korte termijn zijn dat de beperkingen in opschaling, die door de infrastructuur worden veroorzaakt, zoals de beperkingen van het stroomnet. Van een heel andere orde is de toenemende vraag naar – maar nog ontbrekend – deskundig personeel, overal in de keten. Ook de MBO-, HBO- en TU-opleidingen dienen hun curricula te herzien en ‘op te schalen’, zodat de toenemende vraag binnen de verschillende bouwsectoren adequaat en deskundig kan worden beantwoord.
Maar we staan – zoals we vaak zeggen – met hout en biobased bouwen aan de goed kant van de streep. Het duurzame aanbod is op orde, we zijn aan ’t opschalen, dus laat de toenemende vraag maar komen.”
Dan als laatste de vraag ‘die je wist dat zou komen’: woon je zelf in een houten woning?
“Helaas nog niet, maar dat is in de toekomst zeker niet uitgesloten.”
Foto: Optoppen met hout vindt men heel normaal. De volgende stap in acceptatie is dat we alle gebouwen gaan bouwen met hout.
“Centrum Hout pakt ook een rol in het aanjagen van de vraag naar houtbouw woningen. Dat doen we o.a. door actief de mogelijkheden van de sector uit te dragen.
Minister Hugo de Jonge is uitgenodigd om de NBvT te bezoeken, zodat ook hij weet wat de sector kan betekenen voor ambitieuze woningbouwopgave.”
Paul van den Heuvel, directeur van koepelorganisatie Centrum Hout.
