In dit rubriekje lees je kort & krachtig een mooi feitje over hout.
Vocht is geen vijand, en houtafwerking is geen must. Die waarheden heb je hier eerder kunnen lezen. Maar die leren je ook dat de juiste kennis en ervaring over hout en houtafwerking daarbij wel een must is, en kopse afdichting zelfs een vereiste.
Kopshout?
Eerst maar eens even de titel van deze ongelogen editie duiden: kopshout is hout dat je verkrijgt als je haaks op de stam (en nerf) van de boom zaagt. Feitelijk het hout wat je ziet als je een boom omzaagt. In kopshout kan je dus de eventuele groeiringen zien zitten. Zaag je met de nerf mee, dan praten we over langshout.
Nu kan je denken dat beide gezaagde houtproducten evenzoveel risico lopen met vochtopname en dat deze waarheid dus ook langshout betreft. Echter is het zo dat kopshout tot wel zes keer meer water opneemt dan langshout (zie onderstaande tabel), wat verklaarbaar is door het gegeven dat de boom jarenlang haar vocht en sappen in dezelfde richting heeft getransporteerd. Hout voor toepassing in de bouw wordt in lengtes gezaagd, wat natuurlijk uit de lengte van de stam komt. Bij het afkorten tot de gewenste lengte komt onherroepelijk kopshout tevoorschijn, op beide ‘koppen’ van elke balk of plank.
Afdichtmiddelen en verfsystemen
Voor al het hout geldt dat het gebruikt dient te worden bij het juiste evenwichtsvochtgehalte voor de gekozen toepassing. Dit houtvochtgehalte (HV) dient zo stabiel mogelijk te zijn tijdens de levensduur van het houten product. Om dat zo stabiel mogelijk te houden worden in Nederland de ramen, deuren, kozijnen en ander geveltimmerwerk dat blootgesteld wordt aan weersinvloeden, over het algemeen geschilderd. Maar moet dat dan met één, twee, drie of nog meer lagen verf? En maakt het dan ook nog iets uit wat erop gesmeerd wordt?
Bij de KOMO®-gecertificeerde bedrijven in de timmerindustrie wordt een gecertificeerd verfsysteem toegepast dat voldoet aan de eisen uit de BRL 0814 (grondlakken), dan wel BRL 0817 (voor- en aflaksystemen), en wordt kopshout afgedicht met een daarvoor geschikt afdichtmiddel dat voldoet aan SKH-Publicatie 04-01.
Deze verfsystemen en afdichtmiddelen zijn ontwikkeld om het hout zo goed mogelijk te beschermen en vochtindringing van buitenaf zoveel mogelijk te voorkomen. Zo neemt hout dat met een KOMO®-gecertificeerd aflakverfsysteem afgewerkt is, na volledige droging nooit meer dan 150 g/m2 vocht op gedurende 72 uur directe waterbelasting. Bovendien reduceert een afdichtmiddel voor kopshout de wateropname na één week directe waterbelasting met minimaal 60% ten opzichte van niet-afgewerkt kopshout of randhout.
Veelgemaakte fout
Gelukkig zijn tegenwoordig steeds meer timmerfabrieken gecertificeerd en werken ze volgens de geldende KOMO®-beoordelingsrichtlijnen, maar op de bouwplaats zien we helaas nog steeds dat er (onbewust) fouten worden gemaakt.
Balken, boeiboorden en gevelbekleding worden nog regelmatig op de bouwplaats op maat gezaagd, waarna het kopshout of randhout dat vaak af-fabriek al was afgedicht, nu ineens onafgewerkt of met een dun verflaagje wordt toegepast. In het werk worden de kopsekanten voor het zicht nog wel meegenomen met één of twee laagjes verf, maar een goed afdichtend systeem wordt niet aangebracht.
Reduceer de faalkosten
Doordat kopshout het water tot zes keer sneller opneemt dan langshout, zal ook een verfsysteem dat op het kopshout wordt geappliceerd sneller ‘wegslaan’ in het hout. Hierdoor zal er effectief maar een beperkte droge verflaagdikte overblijven. Twee standaard kwastlagen verf (op langshout zo’n 50 µm droge verflaagdikte, maar op kopshout nog geen 20 µm) zullen in de praktijk nooit voldoende zijn om het kopshout te beschermen tegen wateropname.
Het gebruik van een geschikte sealer in combinatie met een goed verfsysteem – of een verfsysteem dat is getoetst voor directe toepassing op kopshout – is de enige methode om wateropname via het kopshout tegen te gaan. Hiermee bescherm je boeiboorden, balken en gevelbekleding tegen overmatige krimp en zwel, ongewenste vormveranderingen, scheur- en barstvorming, verfonthechting, schimmelvorming en houtrot. Dus, zoals de juffen en meesters het vroeger zeiden: “Koppen dicht!”
Goed toepassen van de richtlijnen en afwerkmiddelen kan faalkosten dus sterk reduceren. Denk alleen al aan het gevolg dat je dan niet naar een boeideel op 10 meter hoogte hoeft te gaan om schade als gevolg van een slecht afgedichte rand te verhelpen.
Meer informatie? Klik op onderstaande bronvermelding(en) of stuur ons een mailtje.
© Foto: SHR
