In dit rubriekje lees je kort & krachtig een mooi feitje over hout.
Misschien wel de belangrijkste waarheid over hout. Het milieu en het klimaat houdt de gemoederen in de wereld immers meer dan ooit bezig. In dat licht is er voor de keuze van hout als bouwmateriaal gelukkig veel te zeggen. Heel veel. Te veel zelfs voor één Houten waarheid. Daarom delen we voor het eerst een halve waarheid. En over een tijdje de andere helft.
Om de milieuclaim te staven hebben we deze waarheid in de vorm van 40 vragen en antwoorden geformuleerd, waarvan je de eerste 20 hieronder vindt. Alle antwoorden zijn kort en bondig, maar voor meer info kan je altijd contact opnemen met SHR en/of SKH.
1. Wat zijn duurzame bouwmaterialen?
Bouwmaterialen die niet vervuilend zijn, geen grondstoffen uitputten en het klimaat niet belasten.
2. Waarom worden er te weinig milieuvriendelijke bouwmaterialen gebruikt?
Dat heeft te maken met geld, met onbekendheid met milieuvriendelijke bouwmaterialen en met onwetendheid over wat milieuvriendelijk bouwen eigenlijk is. Daar wordt misbruik van gemaakt en levert chaos op.
3. Wat is een voorbeeld van de chaos in woordgebruik bij milieuvriendelijk bouwen?
Te vaak wordt ‘circulair’ gebruikt voor producten die aan het einde van hun levenscyclus gerecycled worden. Dit soort producten zijn niet circulair, omdat de grondstoffen voor de huidige productie niet afkomstig zijn van afval.
4. Wat zijn de consequenties van de chaos over het begrip milieuvriendelijkheid?
Begrippen als circulariteit, biobased, CO2-neutraal, hergebruik en recycling worden ingezet om eigen activiteiten van bedrijven groen te laten klinken zonder dat de activiteiten echt veranderen.
5. Kan meer eenduidigheid verkregen worden over wat milieuvriendelijke producten eigenlijk zijn?
Ja, dan kijk je naar de uitstoot van CO2 en andere stoffen, naar de productie van afval en het effect op de biodiversiteit en de uitputting van de aarde. Dan zie je dat alle toegepaste grondstoffen een behoorlijke milieubelasting geven, behalve hernieuwbare grondstoffen die kunnen ook zonder milieubelasting worden toegepast.
6. Wat zijn dat eigenlijk, hernieuwbare grondstoffen?
Er zijn hergroeibare grondstoffen, zoals vlas, hennep en natuurlijk hout, en er zijn herwinbare grondstoffen die door natuurlijke afzetting blijven aangroeien, zoals rivierklei, zand en grind.
7. Zijn materialen uit hernieuwbare grondstoffen altijd milieuvriendelijk?
Nee, dat is zeker niet altijd het geval. Deze grondstoffen kun je alleen milieuvriendelijk noemen als ze op een verantwoorde wijze worden geteeld en geoogst of gewonnen. Helaas wordt naast hout nog weinig hernieuwbaar materiaal in de bouw gebruikt.
8. Is er verantwoord geproduceerd hout dat in de bouw gebruikt kan worden?
Ja, en er is veel. In Nederland is de controle hierop extra streng, want er wordt door veel mensen scherp op het kappen van bomen gelet, onverantwoorde productie komt dan ook bijna niet voor.
9. Kan hout worden geproduceerd zonder dat bossen worden aangetast?
Ja, dat kan en dat wordt al jaren gedaan. Een houtproductiefunctie van een bos kan zelfs leiden tot meer en bio-diverser bos. Maar het bosbeheer moet hier wel op afgestemd zijn.
10. Hoe weten we zeker dat bossen duurzaam beheerd worden?
Er zijn certificatiesystemen om dit te waarborgen. Ook in de tropen, wat daar leidt tot meer beschermd bos, maar wel bos met andere boomleeftijdsopbouw.
(Tekst gaat verder onder afbeelding)
"De LCA berekeningen zijn te complex waardoor fouten (zelfs systeemfouten) niet worden herkend."
11. Waarom worden de milieuvriendelijke biobased materialen, zoals hout, te weinig in de bouw gebruikt?
De hogere prijs, de onbekendheid binnen de bouwsector en bij architecten, maar ook het weinig herkennen of erkennen van de milieuvriendelijkheid van deze materialen. Dit laatste komt ook doordat dit te onduidelijk uit milieuberekeningen naar voren komt.
12. Waarom zijn LCA berekeningen te onduidelijk over het milieuvoordeel van biobased materialen?
De berekeningen zijn te complex waardoor fouten (zelfs systeemfouten) niet worden herkend, en het systeem kan niet worden verbeterd.
13. Hoe worden uitkomsten van milieuberekeningen gebruikt in Nederland?
Voor bouwwerken is het volgens de wet (het Bouwbesluit) verplicht om zo’n berekening te maken. Daarnaast worden de uitkomsten van milieuberekeningen gebruikt in aanbestedingen, zoals bij Rijkswaterstaat, en daarmee zijn ze een bepalende factor in de bouw.
14. Zijn milieuberekeningen voor bouwproducten wel betrouwbaar genoeg?
Het antwoord is simpel: Nee. Er is te veel onduidelijk, waardoor uitkomsten via de Nationale Milieudatabase te sterk kunnen variëren. Dat geldt voor de berekeningen van producten, maar ook voor een geheel gebouw. Het systeem zal snel robuuster moeten worden.
15. Wat zijn de gevolgen van onbetrouwbare milieuberekeningen voor de bouw?
Het eerste gevolg is dat er milieu-onvriendelijker gebouwd wordt. Een tweede effect is dat de aandacht weg gaat van de milieuberekeningen en dat er gefocust wordt op zaken die wel duidelijk zijn, zoals het aandeel biobased of de CO2 voetprint.
16. Als je alleen naar biobased of CO2 kijkt, weet je dan genoeg over de milieubelasting van een product?
Milieubelasting gaat over de gehele levenscyclus van een product, dus van de winning van de grondstoffen totdat het als afval verwerkt is. Als je alleen naar biobased-aandeel of CO2-footprint kijkt, dan zijn de resultaten betrouwbaar en goed te begrijpen, maar je mist vervuiling en uitputting van grondstoffen.
17. Zijn er voorbeelden van waar duurzaam bouwen wordt gestimuleerd zonder dat naar de gehele milieu impact wordt gekeken?
Bij de MIA/Vamil subsidie, wordt om producten gevraagd die tenminste uit 50% gerecyclede grondstof bestaan of die na gebruik tenminste voor 20% worden hergebruikt. Dit soort regelingen stimuleren biobased materialen niet echt en kunnen zelfs het gebruik van milieuonvriendelijke grondstoffen stimuleren.
18. Waarom is alleen inzetten op hergebruik en recycling niet goed voor biobased bouwmaterialen?
Biobased producten zijn als grondstof circulair, dus ten minste CO2neutraal en onuitputbaar. Hergebruik of recycling is hiermee niet noodzakelijk, maar levert alleen efficiënter grondstofgebruik op. Hergebruik is vaak economisch niet rendabel omdat biobased grondstoffen ook erg gewild zijn voor de afvalverbrandingsinstallaties.
19. Welke verbeteringen zijn nodig voor een robuuster systeem om milieubelasting te berekenen?
Werk niet met milieuvoordelen, want die bestaan niet. Wat wel bestaat is minder milieubelasting en daar moet mee gerekend worden. Beschouw bovendien hergebruik en recycling niet als milieuvoordeel, maar als eis voor eindige grondstoffen. Reken daarom inzameling en opwerking tot de oorspronkelijke grondstof mee in de milieubelasting. Voor hernieuwbare grondstoffen is dit niet nodig, maar hergebruik leidt wel tot efficiënter materiaalgebruik.
20. Welke verbeteringen zijn er verder nodig voor een robuuster rekensysteem voor milieubelasting?
Specifiek voor biobased producten zou ook de positieve waarde van het gewas of de boom tijdens de groei meegenomen moeten worden. Houtproductie kan niet zonder goed beheerde bossen en die bossen leveren positieve bijdrages zoals biodiversiteit, waterbuffering, vastleggen of vasthouden van CO2 en de mogelijkheid tot recreëren.
Dit is de halve waarheid. Binnenkort verschijnt de andere helft op dit platform.
Meer informatie? Klik op onderstaande bronvermelding(en) of stuur ons een mailtje.
© Foto’s: Unsplash
